Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (dalej „ustawa o zwolnieniach grupowych”) nakłada na pracodawcę w treści art. 9 obowiązek zatrudnienia pracownika, z którym rozwiązał on stosunek pracy w ramach grupowego zwolnienia w przypadku ponownego zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej.
Zaznaczyć należy, że obowiązek pracodawcy aktualizuje się wyłącznie, jeżeli zwolniony pracownik zgłosi zamiar podjęcia zatrudnienia w ciągu roku od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy – pracodawca powinien wówczas zatrudnić ww. pracownika w okresie 15 miesięcy od dnia rozwiązania z nim stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia.
Koniecznym jest wskazanie, że przyznane zwolnionym pracownikom pierwszeństwo w naborze ma charakter bezwarunkowy jedynie, gdy prowadzony przez pracodawcę proces rekrutacji dotyczy tej samej grupy zawodowej. Oznacza to, że pracodawca nie może odmówić ponownego nawiązania stosunku pracy z danym pracownikiem (np. księgowym) z uwagi na dokonanie negatywnej oceny jego kwalifikacji zawodowych i przydatności do pracy, ani też ze względu na zatrudnienie na tym stanowisku innego pracownika.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 grudnia 2016 r. wydanym w sprawie o sygn. akt II PK 254/15 podkreślił ponadto, iż uprawnienie pracownika do ponownego zatrudnienia powstaje również w razie zamiaru zatrudnienia nowego pracownika w tej samej grupie zawodowej, wykonującej jednak zespół rodzajowo wewnętrznie spójnych czynności zawodowych, a nie tylko na konkretnym stanowisku pracy.
W sytuacji, gdy liczba uprawnionych kandydatów (zlikwidowanych miejsc pracy) przekracza liczbę nowo zatrudnionych (nowo tworzonych miejsc pracy), to procedura rekrutacyjna z przyczyn obiektywnych powinna być realizowana „wybiórczo” tj. przy uwzględnieniu kryteriów umożliwiających pracodawcy prawidłową selekcję kandydatów. Kryteria te nie mogą jednak naruszać zasady równego traktowania pracowników w zakresie nawiązania stosunku pracy (tak m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 stycznia 2015 r., wydany w sprawie o sygn. akt III PK 52/14).
Niewykonanie przez pracodawcę obowiązku ponownego zatrudnienia pracownika na mocy art. 9 ustawy o zwolnieniach grupowych uzasadnia wystąpienie przez niego z roszczeniem o nawiązanie stosunku pracy oraz o odszkodowanie na podstawie art. 471 kc w zw. z art. 300 kp. Podkreślić przy tym należy, że roszczenie pracownika o odszkodowanie przysługuje mu niezależnie od wygaśnięcia roszczenia o nawiązanie stosunku pracy ze względu na niezachowanie terminu z art. 264 §3 kp.
Podsumowując, prowadzenie naboru w tej samej grupie zawodowej uzasadnia zatem w aktualnej praktyce orzeczniczej sądów ponowne zatrudnienie danego pracownika, nawet jeżeli wykonywał on zespół czynności o przedmiotowo różnym zakresie w ramach danej grupy zawodowej. W naszej ocenie charakter nałożonego na pracodawców obowiązku wydaje się być zbyt ogólny oraz stawiający pracowników w sposób nieuzasadniony w uprzywilejowanej pozycji.
Autor: Rafał Kmiecik- aplikant radcowski z Kancelarii Radców Prawnych Czublun Trębicki
