Może tak się zdarzyć, że w trakcie wykonywania pracy nastąpi nieszczęśliwy wypadek. Co należy zrobić w zaistniałej sytuacji oraz jakie są obowiązki zakładu pracy i procedury zespołu powypadkowego?

Poniżej przedstawiamy procedurę powypadkową ustalonąna podstawie przepisów Kodeksu pracy oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.

• Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, jest zobowiązany zawiadomić o wypadku swego bezpośredniego przełożonego tego samego dnia. Jeżeli skutki wypadku ujawniły się w okresie późniejszym, pracownik jest zobowiązany zawiadomić swego bezpośredniego przełożonego niezwłocznie po ich ujawnieniu.
• Pracownik, o ile to możliwe ze względu na stan zdrowia, składa w formie pisemnej zawiadomienie o wypadku i przekazuje je bezpośredniemu przełożonemu. Bezpośredni przełożony pracownika tego samego dnia lub najpóźniej następnego przekazuje zawiadomienie o wypadku w formie pisemnej pracownikowi wykonującemu zadania służby BHP. Jeżeli stan zdrowia nie pozwala poszkodowanemu na zawiadomienie o zaistniałym wypadku, obowiązek taki spoczywa na jego bezpośrednim przełożonym.
• Pamiętać należy, iż w razie wypadku przy pracy pracodawca jest zobowiązany podjąć niezbędne działania, które wyeliminują lub ograniczą zagrożenie. Powinien też zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym oraz zabezpieczyć miejsce wypadku. (Zabezpieczenie miejsca wypadku powinno być dokonane w następujący sposób – do czasu ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku nie wolno uruchamiać maszyn i urządzeń, które w związku z wypadkiem zostały unieruchomione, nie wolno zmieniać ich położenia, jak również położenia innych przedmiotów, a także nie wolno dopuszczać do miejsca wypadku osób niepowołanych.).
• Pracodawca ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
• Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, jest zobowiązany zgłosić się do najbliższej placówki medycznej w celu uzyskania konsultacji lekarskiej o powstałym urazie. Oryginał dokumentacji medycznej z wizyty lekarskiej pracownik przekazuje do pracownikowi wykonującemu zadania służby BHP w firmie, w celu dołączenia jej do dokumentacji powypadkowej.
• Okoliczności i przyczyny wypadku przy pracy lub zrównanego z wypadkiem przy pracy, w szczególności wypadku śmiertelnego, ciężkiego i zbiorowego, ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz społeczny inspektor pracy. U pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy, albo specjalista spoza zakładu pracy. U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zgodnie z przepisami dotyczącymi szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
• Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku, zespół powypadkowy jest zobowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w szczególności:

a)    dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,

b)    jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca wypadku,

c)    wysłuchać wyjaśnień poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,

d)    zebrać informacje dotyczące wypadku od świadków wypadku,

e)    zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku,

f)    zebrać inne dowody dotyczące wypadku,

g)    dokonać prawnej kwalifikacji wypadku,

h)    określić środki profilaktyczne oraz wnioski, w szczególności wynikające z oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, na którym wystąpił wypadek.

• Pamiętać należy, iż zespół powypadkowy jest zobowiązany wykorzystać materiały zebrane przez organy prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały te zostaną mu udostępnione. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku, zespół powypadkowy sporządza w ciągu 14 dni od daty pisemnego zgłoszenia wypadku Protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku według wzoru ustalonego w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy. Jeżeli ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku trwa dłużej niż 14 dni, należy podać przyczynę opóźnienia wraz z uzasadnieniem w treści protokołu powypadkowego. Protokół przygotowuje się w niezbędnej liczbie egzemplarzy i dołącza się do niego zapis wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków, a także zebrane w trakcie postępowania wyjaśniającego dowody: materiały, opinie lekarskie, opinie specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku. Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego lub rodzinę zmarłego pracownika z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem. Poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w protokole. Prawo takie przysługuje również rodzinie zmarłego pracownika. Protokół powypadkowy podlega zatwierdzeniu przez pracodawcę poszkodowanego w ciągu pięciu dni od dnia sporządzenia. Zatwierdzony protokół powypadkowy niezwłocznie doręcza się poszkodowanemu, a w razie wypadku śmiertelnego – jego rodzinie. Poszkodowanemu lub członkowi jego rodziny przysługuje prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w dokumencie. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych pracodawca dostarcza Państwowej Inspekcji Pracy.
• Na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych pracodawca prowadzi rejestr wypadków przy pracy. Do rejestru wprowadza się następujące dane:

a)    imię i nazwisko poszkodowanego,

b)    miejsce i datę wypadku,

c)    informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego,

d)    datę sporządzenia protokołu powypadkowego,

e)    stwierdzenie, czy wypadek jest wypadkiem przy pracy,

f)    datę przekazania do ZUS-u wniosku o świadczenia z tytułu wypadku przy pracy,

g)    liczbę dni niezdolności do pracy,

h)    inne okoliczności, których zamieszczenie w rejestrze jest celowe.

• Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny wypadków przy pracy i w oparciu o wyniki tych analiz stosować właściwe środki zapobiegające podobnym zdarzeniom.

Podstawa prawna: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, Rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy

Autor: Krzysztof Sosnowski, aplikant radcowski w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp. k.