W świetle art. 30 ust. 21 ustawy o związkach zawodowych w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa pracy zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową, pracodawca jest obowiązany zwrócić się do tej organizacji o informację o pracownikach korzystających z jej obrony.
Nieudzielenie tej informacji w ciągu 5 dni zwalnia pracodawcę od obowiązku współdziałania z zakładową (międzyzakładową) organizacją związkową w sprawach dotyczących tych pracowników. Przy czym za zasadny należy uznać pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1999 r., sygn. akt I PKN 36/99, iż w każdym przypadku zamierzonego działania wobec pracownika wymagającego współdziałania z organizacją związkową, pracodawca powinien o takim zamiarze powiadomić pisemnie organizację związkową, zwracając się równocześnie o informację, czy dany pracownik korzysta z jej obrony. Jednakże należy przyjąć, iż taki obowiązek pracodawcy istnieje jedynie w przypadku niepewności co do statusu danego pracownika w zakresie przynależności związkowej, względnie korzystania z obrony związku jako osoby niezrzeszonej.
Natomiast jeżeli pracodawcy wiadomo jest, iż pracownik w stosunku do którego zamierza podjąć działania dotyczące stosunku pracy potencjalnie wymagające współdziałania z organizacją związkową, nie korzysta z obrony związku, nie musi występować z zapytaniem, o którym mowa powyżej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2004 r., I PK 91/04). Także jeżeli pracodawca uczyni zadość obowiązkowi wynikającemu z art. 30 ust. 21 ustawy o związkach zawodowych, a wszystkie organizacje zakładowe (międzyzakładowe) w ciągu 5 dni nie dadzą odpowiedzi, to pracodawca będzie zwolniony ze współdziałania ze związkami zawodowymi w zakresie indywidualnych spraw dotyczących stosunku pracy takiego pracownika, chyba że sam pracownik oświadczy pracodawcy przed podjęciem określonej czynności, iż podlega obronie związkowej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2005 r., sygn. akt: II PK 90/05). Bardzo istotny jest przy tym fakt, iż członek danego związku zawodowego może być reprezentowany jedynie przez tą organizację zakładową (międzyzakładową) a nie żadną inną (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2007 r., sygn. akt: II PK 305/06). Podnieść należy, iż informacja przekazana przez zakładową (międzyzakładową) organizację związkową musi mieć charakter na tyle konkretny, ażeby było możliwe ustalenie, którzy pracownicy są członkami związku i którzy pracownicy niezrzeszeni korzystają z obrony danego związku zawodowego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2007 r., sygn. akt: II PK 27/07, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2007 r., sygn. akt: II PK 305/06). Pewien problem pojawia się w przypadku, gdy informacja wskazuje, iż wszyscy pracownicy korzystają z obrony określonej organizacji związkowej. Należy przyjąć, że w takiej sytuacji brak indywidualnego wskazania chronionych pracowników i udzielenie przez zakładową organizację związkową informacji pracodawcy na podstawie art. 30 ust. 21 o związkach zawodowych o objęciu ochroną wszystkich pracowników zakładu, o ile nie złożyli oni pracodawcy pisemnego oświadczenia o niereprezentowaniu ich praw pracowniczych przez związek zawodowy, nie oznacza braku reprezentacji przez związek zawodowy tych pracowników, którzy są jego członkami lub jako niezrzeszeni wystąpili o objęcie ich ochroną (tak w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 2008 r. sygn. akt: II PK 138/07). Ponadto obowiązek wynikający z art. 30 ust. 2 1 nie będzie istniał jeżeli pracodawca wystąpi do wszystkich organizacji związkowych w trybie procedury konsultacyjnej (np. w trybie art. 38, 52 § 3, 53 § 4, 112 § 1, 177 § 1 Kodeksu pracy, czy też wyrażenia zgody na rozwiązanie stosunku pracy z działaczem związkowym w trybie art. 32 ustawy o związkach zawodowych) – tak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2001 r., sygn. akt: III ZP 16/01.
Natomiast jeżeli po wystąpieniu w trybie art. 30 ust. 21 ustawy o związkach zawodowych i przekazaniu informacji w terminie 5 dni przez zakładową (międzyzakładową) organizację związkową pracodawca podejmie czynności zmierzające do rozwiązania stosunku pracy lub inne, które potencjalnie wymagały współdziałania z organizacją związkową, a w tym czasie pracownik uzyskał status osoby korzystającej z reprezentacji związkowej, powinien o tym fakcie poinformować pracodawcę jeżeli chce korzystać z uprawnień wynikających z reprezentacji związkowej. W innym przypadku czynności pracodawcy nie można uznać za wadliwe z punktu widzenia naruszenia prawa pracy.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
Autor Krzysztof Sosnowski, aplikant radcowski w Kancelarii Prawa Pracy „Wojewódka i Wspólnicy” Sp. k.
