Globalny rynek, wirtualne i różnorodne zespoły, inteligentne maszyny – technologia to nie tylko coraz doskonalsze narzędzia, ale i sporo wyzwań. Najbliższe lata będą wymagać od firm i ich pracowników elastyczności, ciągłego uczenia się i umiejętności przewidywania kierunku zmian. Potrzebujemy rozwijać takie kompetencje, które dają człowiekowi przewagę nad technologią, pozwalają współpracować a nie konkurować z maszynami i odnaleźć się na szybko zmieniającym się rynku pracy. Kluczowe są też kompetencje uznawane do niedawna za miękkie i „dodatkowe”.

Programowanie i kompetencje miękkie

Z danych MIT wynika, że w 2021 roku globalne wydatki na technologię wyniosą 2,1 biliona dolarów. 75 mln miejsc pracy zniknie, gdy człowiek zostanie zastąpiony przez maszyny, a w zamian powstanie 133 mln nowych. Rośnie rola tzw. zaawansowanych umiejętności poznawczych – jak kodowanie i programowanie, ale także postrzeganych do niedawna jako “miękkie” kompetencji, takich jak kreatywność, przyswajanie złożonych informacji oraz rozwiązywanie problemów. W cenie są umiejętności społeczne i emocjonalne, w tym podejmowanie inicjatywy i przywództwa.

Myśleć samodzielnie i rozumieć zespół

Zdaniem autorów raportu Światowego Forum Ekonomicznego, aby poradzić sobie z nowością, zmianą, różnorodnością i niepewnością, jednostki muszą umieć myśleć samodzielnie, a pracować – grupowo. Żeby osiągać przewagę, należy skupić się na rozwoju zdolności ciągłego dostosowywania się, angażowania innych w ten proces, znać swoje możliwości i ograniczenia.

Jeśli chodzi o zarządzanie organizacją, kluczem jest jasna wizja i zbudowana wokół niej strategia, współpraca oparta na empatii i głębokim zrozumieniu procesów, ale i pracowników, różnic (kultury, wieku, kompetencji, płci itd.), które determinują ich sposób myślenia i działania, a także szybkie i prawidłowe interpretowanie trendów i ciągłe dostosowywanie się do zmian. Tylko zarządzanie oparte na szybkiej adaptacji i gotowości do tworzenia nowych rozwiązań zapobiegnie spadkom wyników firmy w wyniku zaskakujących wydarzeń.

Odpowiedzieć na konsekwencje globalnych trendów

Technologia to nie tylko rozwój inteligentnych maszyn i systemów, ale również coraz więcej danych i wiedzy, którymi trzeba zarządzać. Globalnie połączony świat to nie tylko możliwość ekspansji, ale także nasza zależność od bardzo odległych geograficznie i kulturowo rynków, na których trzeba umieć funkcjonować. Oznacza to konieczność pozyskiwania pracowników z całego świata, znających specyfikę tych rynków. To z kolei wymaga wdrażania polityk zarządzania różnorodnością pracowników i inwestowania w kompetencję międzykulturową zespołów, szczególnie że organizacje coraz częściej postrzegają różnorodność jako siłę napędową innowacji.

Technologia i postęp to także coraz wyższa średnia wieku i dłuższy czas aktywności zawodowej, co oznacza kilkukrotną zmianę zawodu w karierze i gotowość na uczenie się przez całe życie. Podczas rekrutowania pracowników coraz częściej od ich wiedzy ważniejsza jest umiejętność szybkiego uczenia się (learnability).

Przewaga nad techniką

Podczas renegocjacji podziału pracy między ludźmi a maszyną kluczową umiejętnością będzie interpretacji danych, odnalezienie głębszego znaczenia a także krytyczne myślenie. Uczestnicy Światowego Forum Ekonomicznego w Davos uznali krytyczne myślenie i kompleksowe rozwiązywanie problemów za najbardziej poszukiwane umiejętności na rynku pracy, zaś magazyn Forbes umieścił krytyczne myślenie na I miejscu niezbędnych kompetencji XXI wieku.

Od maszyn odróżniają człowieka emocje. Rozwój inteligencji emocjonalnej to kolejna istotna inwestycja, ponieważ oznacza umiejętność rozpoznawania emocji i zarządzania nimi, również w sytuacji konfliktowej.

Im bardziej jesteśmy wirtualni, tym więcej potrzebujemy rytuałów

Umiejętność pracy w zespole i myślenie grupowe (zbiorowa inteligencja – collective intelligence) ma dziś kluczowe znaczenie. Technologia zapewnia kontakt pomiędzy pracownikami bez potrzeby ich fizycznego przebywania w jednym miejscu. Jej umiejętne wykorzystanie pozwala na efektywne zarządzanie zespołem wirtualnym. Wirtualność  jednocześnie wymusza większą dyscyplinę w zarządzaniu pracą, motywowaniu pracowników i wzbudzaniu ich identyfikacji z wykonywanym zadaniem oraz budowaniu poczucia współodpowiedzialności za efekt.

Nowe narzędzia szkoleniowe

Pokolenie 20 i 30 latków, wychowane w świecie gier komputerowych ma mózg przyzwyczajony do nieustannych dawek endorfin. Na wyzwalaniu hormonów szczęścia oparty jest mechanizm gier, ale też mediów społecznościowych, gdzie każdy ‘lajk” to interakcja społeczna. Gry angażują praktycznie każdy obszar mózgu i są skonstruowane tak, że za każdy nawet najmniejszy postęp gracz otrzymuje natychmiast nagrodę. Zwiększa to zaangażowanie, motywację i chęć współpracy, dlatego gamifikacja i edutainment są dziś tak bardzo popularne w różnych obszarach niepowiązanych z grami – jak zarządzanie pracownikami czy rynek szkoleń.

Więcej na temat kompetencji przyszłości można przeczytać w raporcie przygotowanym przez Projekt Gamma. Raport można znaleźć na stronie.

Raport na podstawie badań:
McKinsey Global Institute analysis: McKinsey Global Institute workforce skills model
World Economic Forum: Future of Jobs Report 2018
Institute fir the Future: Future Work Skills 2020

Opracowanie: dr Oliwia Tarasewicz – Gryt