Pandemia COVID-19 powodowana przez koronawirusa SARS-CoV-2 stawia przed przedsiębiorcami wiele wyzwań. Prawidłowe funkcjonowanie zakładów pracy w nowej rzeczywistości narzuconego rygoru sanitarnego, a co za tym idzie, utrzymanie produkcji i miejsc pracy, to obecnie priorytet. Jak wobec tego przeprowadzić firmę przez ten trudny czas i na co zwrócić uwagę?

Przygotowanie planu

Przede wszystkim ważne jest podejście proaktywne. Należy zastanowić się nad tym, które obszary funkcjonowania firmy są kluczowe, zidentyfikować procesy krytyczne oraz przeprowadzić analizę ryzyka zarówno biznesowego, jak i epidemiologicznego. Zestawiając to z obowiązującymi przepisami sanitarno-epidemiologicznymi należy przygotować plan bezpieczeństwa epidemiologicznego. Przygotowanie udokumentowanej strategii działania pozwoli minimalizować zagrożenie epidemiologiczne oraz zapewnić ciągłość prowadzenia biznesu w sytuacji kryzysowej. Takie działanie
z wyprzedzeniem, przewidywanie ryzyka i opracowanie procedur awaryjnych oraz strategii komunikacji pomoże uniknąć chaosu w organizacji, opanować emocje pracowników oraz uniknąć szumu komunikacyjnego.

W przygotowanie planu epidemiologicznego warto zaangażować multidyscyplinarny zespół lub firmy doradcze takie jak SQD Alliance, które w swoim zapleczu mają ekspertów m.in. ds. zdrowia publicznego, epidemiologii czy edukacji zdrowotnej. Jeśli chodzi o procedury związane z działaniem podczas występowania epidemii COVID-19, warto przede wszystkim odpowiednio przeszkolić osoby zajmujące się kadrami i kwestiami związanymi z BHP. Treść ustawy i zaleceń, a także wytycznych zmienia się dynamicznie, podobnie jak sytuacja epidemiologiczna w kraju, dlatego warto postawić na współpracę z fachowcami, którzy stale monitorują sytuację i pomagają przygotować odpowiednie dokumenty i reagować na istotne zmiany.

Powołany zespół powinien odpowiedzieć m.in. na następujące pytania:

• Jakie są kluczowe aspekty prawne, w tym również te dot. RODO, w kontekście COVID-19
  w zakładzie pracy, które dotyczą danej firmy?
• Jakie są kluczowe aspekty epidemiologiczne w kontekście COVID-19, które należy wziąć pod uwagę w procesach organizacyjnych?
• Czy możliwie jest wprowadzenie pracy zdalnej, a jeśli tak, to jak ją zorganizować i co zrobić by była bezpieczna?
• Jak skutecznie informować pracowników o wprowadzanych zmianach?
• Jak wpływać na zachowania pracowników, by przestrzegali procedury związane
  z bezpieczeństwem epidemiologicznym?

Kluczowe aspekty prawne w kontekście COVID-19

Kluczowe aspekty prawne w kontekście COVID-19 w zakładzie pracy obejmują uregulowanie następujących kwestii:

• podstawa prawna poddania pracownika kwarantannie,
• obowiązek powiadomienia pracodawcy o nałożonej kwarantannie i skutki niewywiązania się pracownika z tego obowiązku,
• możliwość wykonywania pracy zdalnej przez pracownika poddanego kwarantannie,
• wynagrodzenie pracownika podczas przebywania na kwarantannie,
• ochrona danych osobowych a minimalizowanie transmisji wirusa w firmie,
• współpraca ze służbami sanitarnymi i medycznymi.

Opracowanie odpowiedzi na powyższe kwestie, powinno zostać wykonane nie tylko na podstawie ustawy z dnia 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Pod uwagę należy wziąć również szereg innych aktów prawnych, które dotykają obszarów zdrowia publicznego czy ochrony danych osobowych, a w obecnej sytuacji, również takie, które pośrednio wpływają na działania pracodawców. Dzięki temu w przypadku pojawienia się sytuacji kryzysowej, zarówno pracownicy, jak i pracodawca, będą mogli odwołać się do konkretnych podstaw prawnych i na nich oprzeć swoje działania.

Aspekty epidemiologiczne w praktyce biznesowej

Kluczowe aspekty epidemiologiczne w kontekście COVID-19 w zakładzie pracy obejmują także kwestie związane z komunikacją i zarządzaniem kryzysowym:

• ocenę ryzyka epidemiologicznego,
• ocenę ryzyka zawodowego w odniesieniu do czynników biologicznych,
• ocenę ryzyka psychospołecznego i przeciwdziałanie skutkom stresu związanego z sytuacją epidemiologiczną,
• zalecenia mające na celu zachowanie ciągłości prowadzenia biznesu,
• zalecenia mające na celu bezpieczeństwo pracowników oraz klientów i interesantów,
• znaczenie programu bezpieczeństwa epidemiologicznego w minimalizowaniu ryzyka transmisji wirusa,
• nakazy i zakazy postępowania w reżimie sanitarnym zgodnym z aktualnymi wytycznymi,
• strategię komunikacji z pracownikami i innymi stronami zainteresowanymi,
• sztab kryzysowy i jego kompetencje.

W praktyce pochylenie się nad powyższymi kwestiami, oznacza przygotowanie kompleksowej strategii działania w postaci programu bezpieczeństwa epidemiologicznego. Strategia ta przede wszystkim powinna zawierać ogólne zasady pracy, zarówno dla pracowników, jak i osób z zewnątrz organizacji, czyli zasady ochrony przed ekspozycją na wirusa SARS-CoV-2, obowiązujące w czasie pandemii. Obejmują one elementy związane z podwyższeniem higieny i bezpieczeństwa pracy, nakazem przestrzegania przez pracowników oraz interesantów zasad podwyższonej higieny rąk, ochrony dróg oddechowych i dystansu społecznego w przestrzeni publicznej. Dodatkowo warto przypomnieć
o wzajemnej odpowiedzialności oraz zachęcać pracowników do codziennej kontroli stanu zdrowia.

Bezpieczna praca zdalna

Praca zdalna to rozwiązanie pozwalające pracownikowi wykonywać obowiązki służbowe poza zakładem pracy. Obecnie nie jest to uregulowana prawem forma pracy, jednak jest zalecana
w minimalizowaniu kontaktów społecznych na drodze zawodowej. Oczywiście, nie będzie zasadna
w każdym przypadku, ale warto zastanowić się nad taką formą tam, gdzie jest to możliwe.
W celu nałożenia na pracownika pracy zdalnej, należy przede wszystkim stworzyć regulamin pracy zdalnej i działać w oparciu o opisane w nim zasady. Nie wszystkie firmy decydują się na pracę w trybie zdalnym w pełnym wymiarze. Bardzo popularnym rozwiązaniem jest wariant hybrydowy, który pozwala na szczególnych zasadach pracować w biurze i w domu. Istotą tego rozwiązania jest zapewnienie zmianowości zespołów pracujących w biurze, bez kontaktu fizycznego z drugą częścią zespołów pracujących w trybie „home office”.

W przypadku pracy zdalnej przed pracodawcą pojawiają się nowe, dodatkowe wyzwania dotyczące bezpieczeństwa pracowników w pracy. Szczególnie istotna jest tutaj ergonomia stanowiska pracy. Brak regulacji prawnych z jednej strony nie ułatwia działań pracodawcy w tym obszarze, ale z drugiej strony daje też duże pole do kreatywności i proaktywnych działań. SQD Alliance w zakresie ergonomii proponuje prowadzenie zdalnych audytów ergonomicznych stanowisk pracy w domach pracowników, czy to w formie wideokonsultacji, czy też fotorelacji i zaleceń fizjoterapeuty lub ergonomisty.

Pamiętać należy również o zakomunikowaniu pracownikom dobrych praktyk, które mogą zastosować w domu przy organizacji stanowiska pracy pod kątem ergonomii. W tym celu rekomendujemy przeprowadzenia szkolenia w formie wideokonferencji, przygotowania biuletynu informacyjnego lub skorzystania ze szkolenia e-learningowego. Pozwoli to zakomunikować proste, ale i bardzo efektywne dla pracownika rozwiązania, tj. skorzystanie z poduszki, jako uzupełnienia oparcia dla wypchnięcia lędźwiowej części kręgosłupa, czy skorzystanie z deski do prasowania, jako środka, który umożliwi pracę w pozycji stojącej.

Istnieją profesjonalne rozwiązania poprawiające ergonomię stanowiska pracy w domu, jednak ogólnodostępnymi środkami również jesteśmy w stanie szybko uzyskać znaczącą poprawę komfortu pracy. Pamiętajmy również o aktywności fizycznej – czynnie walczmy z hipokinezją, czyli niewystarczającą aktywnością ruchową.

Jasna komunikacja wdrażanych procedur

Komunikacja w firmie powinna wspierać cele pracodawcy. Ciągły natłok nowych informacji dot.
COVID-19, coraz popularniejsze teorie spiskowe w mediach społecznościowych, nieustannie zmieniające się obostrzenia i prawo, aktualizowane procedury bezpieczeństwa w firmach – wszystko to powoduje ogromny szum informacyjny, w którym trudno się odnaleźć niektórym osobom, a przez to, nie zawsze stosują się do obowiązujących zasad sanitarno-epidemiologicznych. Stąd jasna, rzetelna, zgodna z rzeczywistością i przemyślana komunikacja pracodawcy w kierunku pracowników i innych stron zainteresowanych jest bardzo istotna. Taka komunikacja daje poczucie bezpieczeństwa, budzi zaufanie do pracodawcy i studzi emocje, tam, gdzie mogą się one pojawić. Komunikacja ta nie powinna ograniczać się tylko do aktualnie panujących w firmie procedur bezpieczeństwa epidemiologicznego. Powinna ona być znacznie bardziej holistyczna i poruszać także obszary, które mają wpływ na budowanie potencjału zdrowotnego pracowników.

W ramach strategii komunikacyjnej pracodawca powinien mieć przygotowane m.in.:

• ogólne zasady bezpieczeństwa epidemiologicznego dla gości firmy,
• ściśle określony rejestr kontaktów w firmie,
• schematycznie i jasno zwizualizowany proces postępowania w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia zakażenia wirusem SARS-CoV-2,
• opisane instrukcje np. dezynfekcji rąk czy zakładania i zdejmowania maseczek ochronnych.

W przypadku budowania potencjału zdrowotnego i społecznej odpowiedzialności za zdrowie swoje
i innych, ważne jest, by osoby przygotowujące strategię komunikacyjną miały wiedzę, jak zmieniać postrzeganie i budować nowe prozdrowotne postawy wśród pracowników. Zrozumiałym jest, że nie
w każdej organizacji są dostateczne zasoby czasowe lub (zwłaszcza teraz) personalne by powyższe działania skutecznie wdrażać. Tutaj dobrym wsparcie mogą okazać się firmy zajmujące się na co dzień tworzeniem kampanii zdrowotnych czy programów budowania świadomości i kultury bezpieczeństwa.

Doraźne środki zaradcze w połączeniu z kompleksowym podejściem, edukacją zdrowotną
i budowaniem kultury bezpieczeństwa w długiej perspektywie czasowej przyniosą pracodawcy korzyści biznesowe i pozwolą zapewnić ciągłość biznesową, która w obecnych czasach jest kluczowa by chronić miejsca pracy i budować poczucie bezpieczeństwa.