Przez lata temat obecności kobiet w zarządach i radach nadzorczych wielkich spółek pozostawał w sferze postulatów i dobrowolnych inicjatyw. Obecnie, za sprawą Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2381, znanej jako Women on Boards, kwestia równowagi płci w organach spółek trafia na legislacyjny stół. Ministerstwo Aktywów Państwowych nie tylko przygotowało wytyczne dotyczące implementacji tej dyrektywy, ale także podkreśliło kluczową rolę spółek z udziałem Skarbu Państwa w wytyczaniu nowych standardów dla całego rynku.
Obecnie w Polsce kobiety stanowią zaledwie około 23% składu zarządów i rad nadzorczych dużych spółek giełdowych – to dane z początku 2024 roku według European Institute for Gender Equality. Nowe regulacje mają zwiększyć ten odsetek do minimum 33%. Czy to rewolucja? Raczej długo wyczekiwana ewolucja, która ma szansę przynieść wymierne korzyści nie tylko dla samych kobiet, ale i dla całej gospodarki.
Co naprawdę zmieni dyrektywa Women on Boards?
Implementacja dyrektywy oznacza konkretne obowiązki dla spółek giełdowych. Przede wszystkim, organy spółki będą musiały mieć stanowiska dedykowane niedostatecznie reprezentowanej płci – w praktyce oznacza to, że co najmniej jedna trzecia składu zarządów oraz rad nadzorczych powinna być obsadzona przez kobiety.
Ale to nie wszystko. Nowe regulacje obligują także spółki do przyjęcia polityki równowagi płci – uchwała walnego zgromadzenia określi zasady doboru osób do organów spółki i politykę zarządzania zasobami ludzkimi. Co roku spółki będą musiały również przygotować sprawozdanie dotyczące reprezentacji płci w organach oraz podjętych środków zmierzających do osiągnięcia założonych celów.
Istotnym elementem nowych przepisów jest także obowiązek przekazywania kandydatom – na ich żądanie – informacji o przyjętych kryteriach oceny w danym procesie rekrutacyjnym wraz z uzasadnieniem. To krok w stronę większej transparentności i równych szans w dostępie do najwyższych stanowisk.
Kogo dotkną zmiany i kiedy wejdą w życie?
Na początek zmiany obejmą relatywnie wąską grupę podmiotów – spółki z siedzibą w Polsce, których co najmniej jedna akcja jest dopuszczona do obrotu na rynku regulowanym, a które nie są mikro, małymi lub średnimi przedsiębiorstwami. Choć jest to niewielka liczba firm, są to jednocześnie jedne z największych podmiotów w kraju, które mają potencjał wyznaczania trendów dla całego rynku.
Co ważne, pierwsze nowe obowiązki objęte tymi regulacjami spółki będą musiały wykonać już w najbliższych miesiącach – do 30 czerwca 2025 roku. To oznacza, że mamy do czynienia z realną perspektywą zmian, a nie odległą wizją. Warto podkreślić, że dostosowanie się do nowych wymogów to proces, który może potrwać nawet kilka miesięcy – stąd zalecenie, by działania dostosowawcze podejmować już teraz, nie czekając na ostateczne zakończenie procesu legislacyjnego.
Strategia dla biznesu – nie tylko obowiązek, ale i szansa
MAP sugeruje, by działania spółek, które zostaną objęte nowymi obowiązkami, skupiły się na trzech kluczowych obszarach. Po pierwsze, zbieranie danych oraz wyznaczanie celów (KPI) dla zarządów. Po drugie, transformacja roli obszaru zarządzania zasobami ludzkimi, a także tworzenie miejsca pracy przyjaznego rodzinom.
Warto spojrzeć na te wytyczne szerzej – nie tylko jako na nowe wymogi, ale jako na szansę dla biznesu. Liczne badania wskazują, że zróżnicowane zespoły podejmują lepsze decyzje, są bardziej innowacyjne i osiągają lepsze wyniki finansowe. Równowaga płci w organach zarządczych to nie tylko kwestia sprawiedliwości społecznej, ale również dobra praktyka biznesowa.
Choć proponowane zmiany mogą początkowo spotkać się z oporem, wynikającym bardziej z przyzwyczajenia do status quo niż z merytorycznych argumentów, w dłuższej perspektywie mogą przynieść korzyści całej gospodarce. Spółki, które już teraz rozpoczną przygotowania do nowych regulacji i potraktują je jako szansę, a nie obciążenie, mogą nie tylko spełnić wymogi prawne, ale także zyskać przewagę konkurencyjną.
Implementacja dyrektywy Women on Boards to nie tylko obowiązek prawny, ale przede wszystkim krok w stronę bardziej zrównoważonego i sprawiedliwego biznesu. Czy Polska jest na to gotowa? Czas pokaże, ale jedno jest pewne – zmiany nadchodzą i lepiej się do nich dobrze przygotować.
Autorka komentarza: Agnieszka Piątek, menedżer, Human Advisory Services w CRIDO
