Wypadek przy pracy pozostaje nie tylko możliwym źródłem odpowiedzialności cywilnoprawnej pracodawcy, lecz rodzi również konieczność niezwłocznego podjęcia przez niego określonych czynności oraz stosowania odpowiednich procedur, które zostały wprost wskazane w treści Kodeksu pracy oraz innych aktów prawnych.
Tuż po wypadku
Naturalnie podstawowym i pierwszym przejawem aktywności pracodawcy po wystąpieniu wypadku przy pracy powinno być podjęcie niezbędnych działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie oraz niezwłoczne udzielenie pomocy poszkodowanym.
Powyższe ma znaczenie z uwagi na konieczność wyeliminowania zagrożenia rozszerzania się zakresu skutków powstałych w wyniku zdarzenia i uchylenie niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia ludzi. Niewątpliwie szybka reakcja w obliczu nagłego zdarzenia jakim jest wypadek przy pracy, może ograniczyć ilość osób poszkodowanych oraz zapobiec zwiększeniu się uszczerbku u osób, które już uległy wypadkowi. Właściwe postępowanie pracodawcy nie pozostaje oczywiście bez wpływu zarówno na zakres jego ewentualnej odpowiedzialności cywilnoprawnej jak i na samą ocenę istnienia podstawy jej ponoszenia, np. winy.
Ustalenie okoliczności wypadku
Kolejne kroki pracodawcy zostały opisane w treści rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 01.07.2009 r. – w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
Przede wszystkim pracodawca ma obowiązek zabezpieczyć miejsce zdarzenia celem niedopuszczenia do niego osób niepowołanych, nieuruchamiania bez potrzeby maszyn i innych urządzeń i niezmieniania położenia urządzeń i rzeczy, które spowodowały wypadek i mają znaczenie dla ustalenia jego okoliczności.
Odstąpienie od powyższego może nastąpić tylko wyjątkowo po ustaleniach lub za zgodą organów wskazanych w ust. 2 i 3 § omawianego rozporządzenia, tj. inspektora pracy i prokuratora, albo w sytuacji konieczności ratowania osób lub mienia, na co wskazuje ust. 4 tego przepisu.
Powyższe ma z kolei na celu umożliwienie dokonania odpowiednich ustaleń przez powołany do tego zespół powypadkowy, który m.in. dokonuje oględzin miejsca wypadku, sporządza dokumentację fotograficzną, gromadzi informacje od świadków i poszkodowanych.
Dokonane ustalenia są podstawą sporządzenia protokołu powypadkowego, który powinien zostać przygotowany w terminie 14 dni od zawiadomienia o wypadku. Protokół jest następnie przedstawiany poszkodowanemu, celem zapoznania go z jego treścią i umożliwienia zgłoszenia uwag. Po zatwierdzeniu przez pracodawcę tak przygotowanego protokołu, jest on przesyłany poszkodowanemu.
Jak wynika z treści art. 234 § 4 KP, wszelkie koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy ponosi pracodawca.
Wypadek śmiertelny, ciężki i zbiorowy
Szczególne obowiązki pracodawcy zachodzą w sytuacji opisanej w treści art. 234 § 2 KP, zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
Prawidłowe wykonanie powyższych obowiązków wymaga przede wszystkim właściwej interpretacji zdarzeń, z których one wynikają. Z pomocą przychodzi treść art. 3 ust. 4-6 ustawy z dnia 30.10.2002 r. – o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się zatem wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się natomiast wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Warto podkreślić, że niedopełnienie wskazanego obowiązku zawiadomienia właściwych organów stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika i obarczone jest karą grzywny od 1.000 do 30.000zł, o czym stanowi art. 283 KP.
Rejestr wypadków
Prócz obowiązków związanych każdorazowo z wystąpieniem wypadku przy pracy, pracodawca ma również obowiązek prowadzić rejestr wypadków przy pracy, którego treść określa § 16 cytowanego wyżej rozporządzenia Rady Ministrów.
Prócz rejestru pracodawca musi również przechowywać protokoły oraz pozostałą dokumentację powypadkową przez okres 10 lat.
