Jedną ze zmian wymuszonych przez pandemiczną rzeczywistość, w której od ponad roku funkcjonujemy, jest znaczna popularyzacja możliwości świadczenia pracy zdalnej, z której na przestrzeni minionego roku skorzystała i nadal korzysta znaczna liczba pracowników. Świadczenie pracy w formie zdalnej nie wyklucza sytuacji, w której pracownik ze względu na chorobę w danym okresie nie będzie w stanie takiej pracy wykonywać i będzie chciał skorzystać ze zwolnienia. Pojawia się zatem pytanie, w jaki sposób przepisy dotyczące świadczeń chorobowych powinny zostać zastosowanie w odniesieniu do osoby wykonującej pracę zdalną?
W odniesieniu do przypadków, w których wykonywanie pracy zdalnej zostało powierzone przez pracodawcę na podstawie art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, w przepisach nie została przewidziana modyfikacja sposobu korzystania ze zwolnienia chorobowego ze względu na świadczenie pracy zdalnej. Pracownicy mogą zatem korzystać z przysługujących im uprawnień w oparciu o zwolnienie lekarskie (tzw. „L4”), a w okresie choroby przysługiwać im będzie odpowiednio prawo do otrzymania wynagrodzenia chorobowego lub do zasiłku.
Fakt wykonywania pracy zdalnej nie ma również wpływu na zakres uprawnień osób, które wykonują obowiązki na innej podstawie niż umowa o pracę, m.in. na podstawie umowy zlecenia, i zostały zgłoszone do ubezpieczenia chorobowego. W tym miejscu warto wskazać, że w odniesieniu do tych osób praca zdalna nie jest powierzana na podstawie art. 3 wspominanej wyżej ustawy, który wprost odnosi się do pracowników, ale osoba zatrudniona m.in. w oparciu o umowę zlecenia może wykonywać pracę zdalną na podstawie odpowiedniego postanowienia zawartego w umowie lub świadczenie pracy zdalnej może zostać wprowadzone w ramach porozumienia się z zatrudniającym.
Nieco ciekawsza jest sytuacja pracowników i innych osób zatrudnionych, objętych kwarantanną lub poddawanych izolacji w warunkach domowych. W przypadku tych osób, w zależności od konkretnej sytuacji, w grę wchodzą dwa rozwiązania – świadczenie pracy zdalnej lub skorzystanie, w zależności od okoliczności sprawy, ze świadczeń z ubezpieczenia społecznego albo wynagrodzenia chorobowego. Choć pojęcia te w czasie pandemii pojawiają się w przestrzeni publicznej wielokrotnie, warto przypomnieć, że izolacji poddawane są osoby chore, w odniesieniu do których przebieg choroby zakaźnej nie wymaga ich hospitalizacji, natomiast kwarantannie podlegają osoby zdrowe, które były narażone na zakażenie, w tym osoby zamieszkujące wspólnie z osobą zakażoną wirusem SARS-CoV-2. Początkowo dopuszczalność wykonywania przez takie osoby pracy zdalnej była przedmiotem kontrowersji, jednak obecnie wspomniana wyżej ustawa z dnia 2 marca 2020 r., na skutek kolejnej nowelizacji, wprost przewiduje, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii pracownicy i inne osoby zatrudnione, które zostały poddane obowiązkowej izolacji lub kwarantannie za zgodą pracodawcy mogą świadczyć pracę zdalną. Aby jej wykonywanie w takiej sytuacji było możliwe, powinny zostać spełnione pozostałe warunki umożliwiające powierzenie pracy zdalnej przewidziane w ustawie. Przede wszystkim dana osoba musi dysponować odpowiednimi warunkami i umiejętnościami dla wykonywania pracy zdalnej, a rodzaj pracy ma umożliwiać jej powierzenie do zdalnego wykonywania. Warto zauważyć, że możliwość wykonywania pracy zdalnej w sytuacji objęcia kwarantanną lub izolacją jest adresowana nie tylko do pracowników, ale również do osób zatrudnionych na innej podstawie niż umowa o pracę. W przypadku obu kategorii osób, dla wykonywania pracy zdalnej konieczne jest uzyskanie zgody pracodawcy lub podmiotu zatrudniającego.
Alternatywą dla wykonywania pracy zdalnej w okresie izolacji lub kwarantanny jest możliwość skorzystania przez osoby uprawnione z wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy albo świadczeń pieniężnych z tytułu choroby. Dla skorzystania z tych świadczeń nie jest potrzebne uzyskanie zwolnienia lekarskiego. Wystarczająca jest informacja o objęciu izolacją lub kwarantanną zawarta w systemie teleinformatycznym, którą ZUS pozyskuje i udostępnia zarówno ubezpieczonemu, jak i płatnikowi składek za pośrednictwem portalu PUE ZUS. Z kolei w przypadku osób, które zostały objęte kwarantanną z uwagi na wspólne zamieszkiwanie z osobą zakażoną koronawirusem podstawą dla uzyskania świadczeń jest złożone przez ubezpieczonego oświadczenie o objęciu kwarantanną.
Za okres, w którym pracownik przebywający w izolacji lub na kwarantannie świadczy pracę zdalną nie przysługuje mu wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy ani świadczenie pieniężne z tytułu choroby. Jednak w przypadku, gdy praca zdalna jest wykonywana jedynie przez część okresu pozostawania w izolacji lub na kwarantannie, a następnie, na przykład ze względu na pogorszenie się stanu zdrowia, pracownik zaprzestanie pracy zdalnej, za pozostałą część wspomnianego okresu będą mu przysługiwały, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy. O utracie możliwości świadczenia pracy zdalnej pracownik powinien poinformować pracodawcę.
Autorka: Magdalena Solich, aplikant adwokacki
BKB Baran Książek Bigaj
