W dniu 1 stycznia 2017 r. weszły w życie zmiany w przepisach Kodeksu pracy, regulujących terminy do wniesienia odwołania do sądu pracy. Dotychczas terminy te, stosownie do treści art. 264 Kodeksu pracy, były następujące:
– na odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę – 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę,
– na żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania – 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę,
– na żądanie nawiązania umowy o pracę – 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.
Zgodnie z nowelizacją z dnia 16 grudnia 2016 r., doszło do ujednolicenia powyższych terminów oraz, co istotniejsze, ich jednoczesnego wydłużenia do 21 dni. Warto przy tym zwrócić również uwagę, iż przepisy przejściowe, a konkretnie art. 24 ustawy nowelizującej, nakazuje stosowanie nowej regulacji już w odniesieniu do terminów, które rozpoczęły swój bieg, lecz nie upłynęły przed 1 stycznia 2017 r., czyli przed wejściem zmian w życie.
Wydłużenie powyższych terminów jest niewątpliwie korzystne dla pracowników. Niezależnie jednak od poczynionych zmian, wciąż niezwykle istotnym zagadnieniem jest początek ich biegu, nierzadko ściśle powiązany z przesłankami ich przywrócenia, które mogą być obecnie bardziej rygorystycznie rozpatrywane.
CZY WYPOWIEDZENIE TYLKO W FORMIE PISEMNEJ?
Przepis art. 30 § 3 KP wskazuje, że oświadczenie o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie. Co do zasady zatem, początek terminu do wniesienia odwołania do sądu pracy rozpoczyna swój bieg z chwilą doręczenia pisemnego wypowiedzenia umowy pracownikowi.
Nie oznacza to jednak, iż wypowiedzenie dokonane w innej formie nie doprowadzi do rozwiązania stosunku pracy. Sąd Najwyższy kilkukrotnie wskazał na możliwość dokonania wypowiedzenia za pośrednictwem faksu, telefonu, poczty elektronicznej, czy nawet ustnie. W takich sytuacjach oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy uznaje się za złożone, choć z naruszeniem przepisów prawa.
Co do początku biegu terminu na wniesienie odwołania niezwykle istotna jest uchwała Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2002 r. – sygn. akt III PZP 17/02, zgodnie z którą doręczenie pracownikowi za pośrednictwem faksu pisma pracodawcy wypowiadającego umowę o pracę jest skuteczne i powoduje rozpoczęcie biegu terminu przewidzianego w art. 264 § 1 KP, choć stanowi naruszenie art. 30 § 3 KP. Z uzasadnienia cytowanej uchwały wynika zaś, że również złożenie w formie ustnej oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy o pracę spowoduje otwarcie terminu do wystąpienia z powództwem o uznanie za bezskuteczne tego wypowiedzenia albo o odszkodowanie.
Z punktu widzenia pracodawcy istotne jest przy tym, aby jego zachowanie, niezależnie od przyjętej formy, mogło być obiektywnie uznane za oświadczenie o określonej treści. Samo bowiem udzielenie pracownikowi informacji, że oświadczenie o rozwiązaniu umowy zostanie mu złożone, nie zastępuje takiego oświadczenia. Tym samym nie rozpoczyna się również bieg terminu do złożenia odwołania. Powyższe stanowisko zostało wyrażone w treści wyroku z dnia 16 grudnia 2008 r. – sygn. akt I PK 88/08.
KIEDY PRACOWNIK ODMAWIA PRZYJĘCIA WYPOWIEDZENIA
Pracownik, który odmawia przyjęcia pisemnego wypowiedzenia spełniającego wymogi art. 30 § 3 KP, również nie uchroni się od jego skutków. Pracodawca ma jedynie obowiązek dopilnować, aby stosowne pismo z oświadczeniem o wypowiedzeniu dotarło do pracownika w taki sposób, aby ten mógł się z nim zapoznać. Powyższe wynika z faktu odpowiedniego stosowania przepisu art. 61 Kodeksu cywilnego, w oparciu o normę art. 300 KP. Wypowiedzenie uważa się zatem za dokonane z chwilą, kiedy doszło do adresata, w sposób umożliwiający zapoznanie z jego treścią, w przeciwieństwie do częstego przekonania pracowników o „uniknięciu” wypowiedzenia.
Co najważniejsze, od tego momentu biegnie również termin do wniesienia odwołania do sądu pracy, na co wprost wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 1998 r. – sygn. akt I PKN 501/97. Identycznie ma się sytuacja, w której pracownik odmawia potwierdzenia otrzymania wypowiedzenia od pracodawcy, będąc w błędnym przekonaniu, iż jest to niezbędny element dla skuteczności oświadczenia pracodawcy.
W sytuacji odmowy przyjęcia wypowiedzenia bądź potwierdzenia jego otrzymania przez pracownika, dla wykazania przez pracodawcę faktu złożenia stosownego oświadczenia warto skorzystać np. z obecności świadków, choć czasem wystarczającym wydaje się umieszczenie stosownej notatki w aktach pracownika, która opisuje wskazane okoliczności.
WYPOWIEDZENIE ZA POŚREDNICTWEM POCZTY?
Warto również pamiętać o możliwości doręczenia pracownikowi wypowiedzenia za pośrednictwem operatora pocztowego. Powoduje bowiem ono takie same skutki jak jego osobiste wręczenie pracownikowi, w tym również w odniesieniu do terminu na złożenie odwołania.
Także w tym przypadku pracownik nie uniknie powstania skutków tak złożonego oświadczenia o wypowiedzeniu oraz rozpoczęcia biegu terminu określonego. Bez znaczenia przy tym pozostaje fakt, czy pracownik odmawia odbioru przesyłki, czy też unika samej próby jej doręczenia przez listonosza. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 r. – sygn. akt I PK 37/05, nieodebranie z poczty pisma pracodawcy zawierającego oświadczenie o wypowiedzeniu, pomimo dwukrotnego awizowania tego pisma i braku wykazania przeszkód, które uniemożliwiły odebranie z poczty awizowanej przesyłki, nie przekreśla skuteczności dokonania wypowiedzenia stosunku pracy.
W sytuacji wypowiedzenia umowy o pracę, bądź innych czynności pracodawcy, od których służy odwołanie do sądu pracy, niezwykle istotnym jest zatem dochowanie odpowiednich terminów. W razie bowiem uchybienia terminowi do złożenia odwołania, określonego w art. 264 KP, powództwo będzie podlegać oddaleniu, niezależnie od jego zasadności, której sąd już badał nie będzie. Przywrócenie uchybionego terminu odbywa się zaś tylko w wyjątkowych okolicznościach na zasadach określonych w art. 265 KP.
Michał Dytkowski, Radca Prawny w firmie prawniczej Ciszewski&Prawnicy oraz Prawnik+
