Z dniem 29 stycznia 2022 roku weszły w życie zmiany przepisów dotyczących zatrudniania cudzoziemców. Poniżej krótkie podsumowanie najważniejszych spośród nich.

Przyspieszenie postępowań

Zgodnie z założeniami, nowe przepisy miały doprowadzić między innymi do usprawnienia postępowań dotyczących udzielania cudzoziemcom zezwoleń na pobyt.

Realizując ten cel, w ustawie o cudzoziemcach wprowadzono szczególny, 60 – dniowy termin, w którym ma zostać wydana decyzja w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy. Co istotne, termin ten liczy się od dnia, w którym nastąpiło ostatnie ze zdarzeń wymienionych w ustawie, tj. od dnia w którym:

• cudzoziemiec złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy osobiście lub nastąpiło jego osobiste stawiennictwo w urzędzie wojewódzkim po złożeniu tego wniosku – chyba że wobec cudzoziemca nie stosuje się wymogu osobistego stawiennictwa lub
• cudzoziemiec złożył wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, który nie zawiera braków formalnych lub zostały one uzupełnione lub
• cudzoziemiec przedłożył dokumenty, o których mowa w ustawie lub wyznaczony przez wojewodę termin, do ich przedstawienia upłynął bezskutecznie.

Z tego względu czas pomiędzy zainicjowaniem postępowania a wydaniem zezwolenia będzie się różnił w zależności od okoliczności konkretnej sprawy i będzie uzależniony od sprawności przeprowadzenia wstępnego etapu postępowania (kontroli złożonego wniosku).

W nowych przepisach wyraźnie uregulowano również czas przeprowadzenia postępowania odwoławczego w sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, które powinno zakończyć się w ciągu 90 dni. Termin ten będzie liczony według podobnych zasad do tych obowiązujących w postępowaniu przed organem I instancji i będzie biegł od dnia złożenia odwołania pozbawionego braków formalnych.

Przyspieszeniu postępowań ma służyć także przewidziana w przepisach przejściowych, uproszczona procedura dotycząca jednolitych zezwoleń na pobyt i pracę, wydawanych na podstawie wniosków złożonych przed dniem 1 stycznia 2021 roku. Zezwolenia na podstawie tych wniosków będą wydawane co do zasady automatycznie (jedynie stwierdzenie wymienionych w ustawie okoliczności uniemożliwi wydanie zezwolenia), jeśli do dnia wejścia w życie nowelizacji sprawa nie została zakończona wydaniem ostatecznej decyzji, wniosek został złożony w terminie, a cudzoziemiec przed dniem 31 grudnia 2020 roku złożył deklarację, że celem jego pobytu na terytorium Polski jest wykonywanie pracy.

Zmiany dotyczące jednolitych zezwoleń i zezwoleń na pracę

Inną istotną zmianą wprowadzoną w ramach nowelizacji jest zmiana warunków wydawania jednolitych zezwoleń na pobyt i pracę. W nowych przepisach zrezygnowano z wymogu posiadania przez cudzoziemca stabilnego i regularnego źródła dochodu oraz z wymogu posiadania przez niego stałego miejsca zamieszkania w Polsce. Zamiast tego, zaostrzone zostały wymagania w stosunku do wynagrodzenia cudzoziemca, które musi być obecnie równe lub wyższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, niezależnie od tego, w jakim wymiarze czasu  i na podstawie jakiego stosunku prawnego praca jest wykonywana. Wymóg co do wysokości otrzymywanego wynagrodzenia za pracę zostanie spełniony również wtedy, gdy cudzoziemiec będzie świadczył pracę na rzecz kilku podmiotów, a suma otrzymywanego przez niego wynagrodzenia będzie wyższa niż wynagrodzenie minimalne.

W związku z nowelizacją rozszerzono także katalog przypadków, w których nie jest konieczna zmiana ani uzyskanie nowego jednolitego zezwolenia na pobyt i pracę. Na podstawie nowych przepisów zezwolenie pozostanie aktualne również wtedy, gdy zmianie ulegnie nazwa stanowiska cudzoziemca, ale niezmieniony pozostanie zakres jego obowiązków oraz, gdy zwiększy się wymiar czasu jego pracy przy równoczesnym, proporcjonalnym wzroście wynagrodzenia. W podobny sposób zostały znowelizowane również przepisy dotyczące zezwoleń na pracę. W tym przypadku konieczność uzyskania nowego zezwolenia, oprócz dwóch opisanych wyżej sytuacji, nie powstanie również wtedy, gdy dojdzie do obniżenia wymiaru czasu pracy cudzoziemca na zasadach określonych w przepisach Tarczy antykryzysowej lub w Kodeksie pracy.

Praca na podstawie oświadczenia

W nowych przepisach do 24 miesięcy wydłużono okres, który może zostać wskazany w oświadczeniu o powierzeniu cudzoziemcowi wykonywania pracy. Dotychczas okres, który mógł zostać wskazany w złożonym oświadczeniu wynosił 6 miesięcy. W ramach nowelizacji zrezygnowano również z 12 miesięcznego okresu rozliczeniowego. Istotną, z perspektywy pracodawców, zmianą jest również wprowadzenie 7-dniowego terminu, w którym pracodawca ma obowiązek poinformowania Urzędu Pracy o fakcie podjęcia pracy przez cudzoziemca na podstawie oświadczenia. Dotychczas takie zgłoszenie powinno zostać dokonane już w dniu podjęcia przez niego pracy.

Inicjatywa w zakresie uporządkowania i przyspieszenia postępowań związanych z wydawaniem zezwoleń na pobyt i pracę cudzoziemców oraz kierunek podjętych zmian mogą zostać ocenione pozytywnie. Wprowadzone przepisy nie rozwiązują jednak wszystkich problemów pojawiających się w związku z zatrudnianiem cudzoziemców. Już teraz pracodawcy zgłaszają potrzebę rozszerzenia katalogu państw, których obywatele mogą wykonywać w Polsce pracę na podstawie oświadczenia. Także w kontekście samego przyspieszenia postępowań w sprawie udzielenia zezwoleń na pobyt czasowy, osiągniecie zamierzonego efektu będzie uzależnione w dużej mierze od tego, w jakim czasie zostanie przeprowadzona kontrola złożonego wniosku, co pozwoli na stwierdzenie, czy został złożony prawidłowo i zainicjuje bieg szczególnego, 60 dniowego terminu do rozpoznania sprawy.

Autorka: Magdalena Solich, aplikant adwokacki
BKB Baran Książek Bigaj