Systemy premiowania to narzędzie elastycznego wynagradzania pracowników. Według Raportu płacowego Sedlak & Sedlak 2016 pracownicy otrzymują przeciętnie 16% premii. Dlaczego pracodawcy decydują się na wprowadzenie takiego narzędzia? Po co tworzy się systemy premiowania?

Premia – składnik wynagrodzenia zmiennego

Wynagrodzenie jest dziś pojęciem szerokim, obejmującym znacznie więcej niż płacę podstawową.  W jego skład wchodzą również premie i nagrody, benefity, niematerialne wyrazy uznania, możliwości rozwoju kariery itd. Wciąż jednak najważniejszymi elementami łącznych korzyści z pracy są płaca stała i zmienna (Grzesińska, Spólnik, 2013). Składnikiem płacy zmiennej jest między innymi premia. Korzyści ze stosowania premii zaprezentowano na wykresie 1.

Podstawową zaletą stosowania premii jest kontrola kosztów przedsiębiorstwa, a więc zwiększenie bezpieczeństwa firmy. Dzięki powiązaniu płacy z wynikami można uniknąć wielu problemów związanych ze spadkiem obrotów, chwilowymi trudnościami firmy czy niekorzystną sytuacją gospodarczą (Sedlak, 2014).

Premia może także stanowić skuteczny środek ukierunkowania działań pracowników. Pracodawca dysponuje szerokim wachlarzem możliwości ustalania warunków wypłaty premii w zależności od celów przedsiębiorstwa. Na przykład jeśli pracodawcy zależy na zwiększeniu jakości obsługi klienta może uzależnić wysokość premii od wyników oceny satysfakcji klienta. W przypadku pracowników sprzedaży możliwe jest także ustalenie różnych wielkości premii dla różnych produktów, w zależności od tego, który z nich pracodawca chce bardziej promować.

Uzależnienie płacy zmiennej od wyników stanowi rozwiązanie satysfakcjonujące głównie lepszych pracowników. Pracownicy osiągający słabe wyniki nie będą zadowoleni ze swojego wynagrodzenia, w związku z czym mogą zdecydować o opuszczeniu organizacji. Tego typu rotacja jest pożądana z punktu widzenia zatrudniającego, gdyż umożliwia zatrudnienie lepszego pracownika, w miejscu tego, który osiągał słabsze wyniki.

Premie niosą za sobą korzyści również dla pracownika. Przede wszystkim umożliwiają osiągnięcie wysokich dochodów dla pracowników z najlepszymi wynikami. Dodatkowo dzięki uzależnieniu wynagrodzenia od wyników zwiększają poczucie sprawiedliwości systemu wynagradzania.

Motywacyjna rola premii

Prawidłowo zastosowana premia może mieć duży wpływ na motywację pracowników. Zgodnie z teorią oczekiwań V. Vrooma motywacja zależy od siły oczekiwania oraz oceny prawdopodobieństwa spełnienia tego oczekiwania. Jeśli pracownik oceni, że ma spore szanse na realizacje warunków premiowych, wpłynie to pozytywnie na jego zaangażowanie do pracy. Z drugiej strony, jeśli pracownik oceni, że szanse na otrzymanie premii czy nagrody są niewielkie, nie będzie się starał lepiej pracować. Dodatkowo taka sytuacja, nie tylko nie wzmocni, ale najprawdopodobniej osłabi jego motywację do pracy (Czajka, 2009). Aby tego uniknąć pracodawca powinien posiadać regulamin premiowania i zadbać o to, by pracownicy znali i rozumieli jego treść. Ważne jest również odpowiednie określenie kryteriów i progów premiowania.

Cele systemu premiowania

Pracodawca decydujący się na budowę lub przebudowę systemu premiowania powinien odpowiedzieć sobie na pytanie o powody tych zmian tzn. ustalić czynniki, które są najbardziej kluczowe dla sukcesu biznesu (Sieczka, 2010).

Płace mogą służyć jako narzędzie informowania o nowych kierunkach działania przedsiębiorstwa. Zdarza się, że rozwiązania płacowe w organizacjach mają po kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat, podczas gdy firma stale wprowadzana nowe produkty czy rozwiązania. Stworzenie nowego systemu premiowania, zgodnego ze zmianami zachodzącymi w przedsiębiorstwie będzie stanowić potwierdzenie tych zmian.

System premiowania to także pomocne narzędzie w utrzymaniu kluczowych pracowników.  W odpowiednio skonstruowanym systemie pracownicy osiągający dobre wyniki, będą najlepiej wynagradzania co może wpłynąć na ich przywiązanie do danego miejsca pracy. Dla firmy zastosowanie tego rozwiązania jest korzystniejsze niż podniesienie płacy stałej. Aby zatrzymać najlepszych można zastosować także dodatkowe rozwiązania długoterminowe np. banki premii.

Kolejnym powodem, dla którego warto rozważyć wprowadzenie lub zmianę systemu premiowania jest zmiana charakteru pracy, np. przejście na model pracy zespołowej. Przy stosowaniu rozwiązań nagradzających tylko indywidualne osiągnięcia szanse na sukces pracy zespołowej są niewielkie.

Zaprojektowanie nowego systemu premiowa jest też bardzo dobrym narzędziem do zwiększenia efektywności pracy. Za pomocą systemu można zakomunikować pracownikom cel, jakim jest zwiększenie wydajności pracy. Warunki osiągnięcia premii i jej kryteria pokażą pracownikom co konkretnie muszą zrobić aby zwiększyć wydajność (Sieczka, 2010).

Systemy premiowania na XII Krakowskim Forum Wynagrodzeń

Wiedza teoretyczna na temat celów i korzyści ze stosowania systemu premiowania jest bardzo istotna. Równie ważne jest jednak zapoznanie się z praktycznymi rozwiązaniami zastosowanymi przez konkretne firmy, dyskusja i wymiana doświadczeń. Bardzo dobrą okazję do tego stwarza XII Krakowski Forum Wynagrodzeń – które w tym roku szczególnie dużo uwagi poświęca właśnie systemom premiowania. Specjaliści z Volkswagen Poznań przedstawią proces wprowadzenia nowego systemu premiowania w swojej firmie. Przedstawiciele Sanden Manufacturing Poland i Barlinek SA opowiedzą czy i jak łączą systemy premiowania z oceną okresową. Pojawią się także zagadnienia związane z matrycami umiejętności czy prowizjami. XII Krakowskie Forum Wynagrodzeń odbędzie się w dniach 29-30 maja w Krakowie. Więcej szczegółów na stronie www.kfw.sedlak.pl.

Podsumowanie

Istnieje wiele powodów, dla których warto rozważyć wprowadzenie systemu premiowania w organizacji. Istotna jest odpowiedź na pytanie co chcemy osiągnąć oraz zastanowienie się dlaczego system premiowania ma pomóc w jego realizacji.

Barbara Mioduszewska

 Sedlak & Sedlak

1.      Kiedy premie motywują do zwiększenia wydajności? K. Sedlak, w: [Poradnik motywowania, pod. red. K. Sedlaka, Kraków 2014]

2.      Z. Czajka, Zarządzanie wynagrodzeniami w Polsce, Warszawa 2009

3.      Projektowanie systemów premiowania, R. Sieczka, w: [Tajniki HR – najlepsze praktyki wynagradzania i rekrutacji, pod red. K. Sedlaka, Kraków 2010]

4.      P. Grzesińska, G. Spólnik, Jak wynagradzać pracowników sprzedaży, Kraków 2013