Pracownicy wykonujący pracę twórczą mają prawo do 50% kosztów uzyskania przychodów. Stosowanie podwyższonych kosztów uzyskania przychodów daje efekt w postaci wyższego wynagrodzenia netto. Nie wiąże się to jednak ze zwiększeniem kosztów zatrudnienia po stronie pracodawcy.
Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów kojarzy się głównie z pracą osób wykonujących wolne zawody, dziennikarzy, artystów zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Jednak przepisy podatkowe nie stoją na przeszkodzie, aby podwyższone koszty stosować także w przypadku uzyskiwania przychodów z pracy twórczej w ramach stosunku pracy.
Możliwość zastosowania 50% kosztów uzyskania przychodów w przypadku pracowników zależy przede wszystkim od tego czy efektem pracy pracownika jest utwór w rozumieniu przepisów o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Pojęcie utworu definiuje się w prawie autorskim jako każdy przejaw działalności twórczej człowieka o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Ponadto rezultat działalności jest traktowany jako twórczy, jeśli ma na tyle silny związek z osobą twórcy, że istnieje małe prawdopodobieństwo, iż inna osoba podejmująca identyczne zadanie, uzyskałaby analogiczny rezultat.
Lista utworów uregulowana w prawie autorskim nie jest zamknięta. Utworem nie musi być wyłącznie utwór literacki, muzyczny czy obraz ale także np. rezultat pracy programistów, pracowników działu marketingu czy działu PR. Zatem w każdym przypadku podejmowania przez pracownika pracy mającej charakter twórczej, warto rozważyć, czy rezultat jego pracy nie będzie kwalifikował się jako utwór, o którym mowa w przepisach prawa autorskiego, a tym samym czy nie pojawiają się obszary optymalizacji wynagrodzeń pracowniczych.
Wymagana odpowiednia dokumentacja
Stosowanie 50% kosztów uzyskania przychodów przy wypłacie wynagrodzenia ze stosunku pracy wiąże się z koniecznością sporządzenia odpowiedniej dokumentacji tj. właściwego skonstruowania umowy o pracę oraz prowadzenia ewidencji czasu pracy potwierdzającej wykonywanie przez pracownika pracy o charakterze twórczym. Istotną kwestią jest także podział wynagrodzenia na to, które dotyczy pracy twórczej oraz to należne za wykonywanie pozostałych obowiązków pracowniczych. Wynika to z faktu, iż oprócz pracy twórczej pracownik realizuje również obowiązki, które nie mają takiego charakteru i wynagrodzenie w tym zakresie nie korzysta z podwyższonych kosztów uzyskania przychodów.
W efekcie zastosowania powyższego rozwiązania pracownik otrzymuje wyższe wynagrodzenie netto przy niezmienionych kosztach pracodawcy.
Prawidłowe rozpoznanie tych obszarów, które dają szansę na optymalizację wynagrodzeń pracowników bez zwiększania kosztów pracodawcy jest zatem kluczowe dla wdrożenia omawianego rozwiązania. Niezbędnym jego elementem jest zaś przygotowanie właściwej dokumentacji pracowniczej, mając na uwadze, iż zarówno umowa o pracę jak i ewidencja czasu pracy powinna odpowiadać faktycznemu zakresowi prac twórczych wykonywanych przez pracownika.
Na koniec warto także wskazać, że jeżeli 50% koszty uzyskania przychodów nie były stosowane przez pracodawcę w trakcie roku, pracownik wykonujący pracę twórczą, posiadający odpowiednią dokumentację potwierdzającą, iż w rezultacie jego pracy powstały utwory, za które otrzymał honorarium autorskie, może zastosować podwyższone koszty uzyskania przychodów w rozliczeniu rocznym i w ten sposób odzyskać nadpłacony podatek.
Dominika Dragan-Berestecka – Doradca podatkowy
Chmieliński i Żemantowski Radcowie Prawni i Doradcy Podatkowi
