Neuroróżnorodność dopiero od niedawna zaczęła przebijać się do debaty publicznej. O osobach w spektrum autyzmu mówi się coraz częściej – w firmach, szkołach i mediach. Jednak między dyskusją a realnym włączeniem w życie społeczne i zawodowe jest ogromna przepaść. Dziś pracę znajduje jedynie ok. 2% osób w spektrum, a na drodze do zatrudnienia stoją im przede wszystkim bariery wynikające z niewiedzy i braku zrozumienia w środowisku neurotypowym.

Neuroróżnorodność: od deklaracji do działań

Fundacja AS POWER, prowadząca działalność charytatywną na rzecz wchodzących w dorosłe życie AS-ów, czyli osób neuroatypowych oraz ich otoczenia: akademickiego i zawodowego, podczas jednej z debat pt. „Neuroróżnorodność czy neurowashing?” stworzyła przestrzeń do rozmów o tym, jak wprowadzać realne zmiany – od szkół po korporacje. Spotkanie poprowadziła Monika Richardson, dziennikarka i pierwsza Ambasadorka Fundacji, która w swoim wystąpieniu zaznaczyła:

„Różnorodność staje się dzisiaj tematem debaty społecznej, ale to jeszcze nie znaczy, że wiemy, jak do tego podejść w takim realnym, codziennym sensie”.

Wyzwania i szanse – neuroróżnorodność: czy jesteśmy gotowi na nią?

Dyskusja przy jednym stole zgromadziła przedstawicieli biznesu, administracji, psychologii i edukacji. Wojciech Sobieraj, legenda polskiego rynku finansowego, zwrócił uwagę na istotną rolę osób w spektrum dla gospodarki: „W biznesie nie jesteśmy jeszcze gotowi na neuroróżnorodność i nie wynika to ze złej woli, ale z braku podstawowych informacji i narzędzi. Wchodzimy w epokę głębokiej interakcji ze światem cyfrowym i będziemy potrzebowali ludzi, którzy widzą rzeczy, których my nie dostrzegamy. Paradoksalnie, osoby myślące w sposób najbardziej typowy mogą mieć w przyszłości większy problem, bo ich kompetencje łatwiej zastąpi AI.

Talenty osób neuroróżnorodnych to nasza przewaga konkurencyjna – musimy nauczyć się je dostrzegać i wspierać”.

Adriana Porowska, Ministra ds. społeczeństwa obywatelskiego, podkreśliła rolę instytucji publicznych:

„Macie bardzo dużo pracy, również wśród moich kolegów i koleżanek. Niezależnie od tego, w czym ktoś jest asem, w innych obszarach wciąż może podciągnąć swoją wiedzę. To inwestycja w drugiego człowieka i inwestycja, która nam się wszystkim opłaca”.

Psycholog biznesu i mentor wielu liderów, Jacek Santorski, zwrócił uwagę na potrzebę zmiany w kulturze organizacyjnej:

„To wszystko wymaga jednej filozofii, której kluczowym elementem jest open mind – umysł otwarty na różnorodność. Neuroróżnorodność to nie trend, to rzeczywistość. To moc, którą trzeba nauczyć się mądrze zarządzać”.

Z kolei Jarek Szulski, pedagog i autor książek o nowoczesnej edukacji, wskazał na znaczenie szkoły w przygotowaniu młodych ludzi do życia w społeczeństwie:

„Najbardziej przejmującą cechą tego pokolenia jest samotność, a ta samotność szczególnie dotyka osób neuroróżnorodnych. Edukacja to nie jednorazowy tydzień świadomości – to codzienna, systematyczna praca wychowawcza”.

Realne wsparcie dla osób neuroróżnorodnych

Fundacja AS POWER działa od 2023 roku i jest jedną z pierwszych organizacji, które łączą działania rzecznicze, edukacyjne i biznesowe na rzecz osób w spektrum autyzmu. Jej celem jest realne zwiększanie szans edukacyjnych i zawodowych AS-ów (osób neuroatypowych), poprawa jakości ich życia i przełamywanie społecznych barier.

Fundacja koncentruje się na czterech filarach:

• Wsparcie – bycie głosem i rzecznikiem AS-ów na uczelniach i w miejscach pracy.
• Edukacja – szerzenie wiedzy i pomoc w zrozumieniu AS-ów w ich najbliższym otoczeniu, zwłaszcza wśród pracodawców i rekruterów.
• (Współ)praca – współpraca z firmami w celu wspierania AS-ów na rynku pracy; integracja neuroróżnorodności w biznesie.
• Przestrzeń – tworzenie okazji i miejsc będących komfortowymi przestrzeniami aktywności i samodoskonalenia dla AS-ów.

„Naszą misją jest nie tylko mówienie o neuroróżnorodności, ale przede wszystkim zmienianie rzeczywistości osób w spektrum. Wierzymy, że prawdziwa inkluzywność zaczyna się tam, gdzie pojawiają się konkretne rozwiązania: szkolenia, procedury rekrutacyjne, systemy wsparcia. Dlatego w Fundacji AS POWER nie poprzestajemy na deklaracjach. Tworzymy narzędzia wspierające i ułatwiające firmom i instytucjom otwarcie się na neuroróżnorodność” – podkreśla Agnieszka Szymańska, Prezeska Fundacji AS POWER.

Mniej symboli, więcej narzędzi

Debata pokazała, że w Polsce, w środowisku biznesowym, świadomość nt. neuroróżnorodności jest wciąż na podstawowym poziomie. Nadal brakuje standaryzacji procesów rekrutacyjnych, gotowych procedur dla działów HR i menedżerów, a także praktycznych narzędzi, które pomogłyby firmom i instytucjom tworzyć środowiska realnie wspierające osoby w spektrum.

Fundacja AS POWER prowadzi aktywność i wdraża inicjatywy odpowiadające na te potrzeby. Wśród zapowiadanych działań jest m.in. przygotowanie raportu nt. aktualnej sytuacji w zakresie neuroróżnorodności na polskim rynku pracy, który przedstawi skalę zagadnienia, poziom świadomości, bariery i możliwe rozwiązania dla pracodawców.